“NAHIYA AKO SA DAMIT KO SA KASAL NG ANAK KO — PERO NANG MAKITA NG MANUGANG KO ANG BERDENG DAMIT NA SUOT KO, ANG GINAWA NIYA ANG NAGPAIYAK SA LAHAT.”
Ako si Teresa, limampu’t walong taong gulang.
Isang karaniwang nanay. Nagtitinda ng gulay sa palengke.
Mag-isang nagpalaki sa anak kong si Marco — na ikakasal sa babaeng mahal na mahal niya, si Lara, isang propesyonal na galing sa maayos at kilalang pamilya.
Tatlong buwan bago ang kasal, hindi ako makatulog nang maayos.
Hindi dahil sa handaan.
Hindi dahil sa gastusin.
Kundi dahil sa isang bagay na tila napakasimple sa iba…
Wala akong maisuot.
ANG LUMANG DAMIT NA BERDE
Mayroon akong isang lumang damit — berdeng kulay, may payak na burda sa dibdib.
Kupas na ang tela. Manipis na sa tagal ng panahon.
Pero punong-puno ng alaala.
Iyon ang suot ko nang isilang ko si Marco.
Iyon rin ang suot ko nang una siyang grumaduate.
Ito lang ang meron ako.
Naisip kong manghiram ng mas magarang damit, pero hindi ko kayang magpanggap.
Hindi ako sanay sa kaplastikan.
Ang alam ko lang… maging totoo bilang ina.
ANG ARAW NG KASAL
Dumating ang araw ng kasal.
Mga ilaw na kumikislap.
Mga bisitang nakasuot ng mamahalin at makikinang na damit.
Mga ngiting puno ng halakhak.
At ako — tila hindi nababagay sa mundo nilang iyon.
Habang naglalakad ako papasok ng simbahan, ramdam ko ang mga matang nakatitig.
“Nanay siguro ng lalaki ‘yan…”
“Sayang, sana nagbihis pa siya…”
Piliting ngumiti ang labi ko.
Ayokong makita ni Marco na nahihiya ako.
Tahimik akong mauupo sana sa pinakalikod…
Nang may lumapit sa akin.
Si Lara.
ANG SANDALING TUMIGIL ANG ORAS
Naka-puting gown siya. Parang ilaw sa gitna ng simbahan.
Ngunit sa halip na lumayo — lumapit siya.
Hinawakan niya ang kamay ko.
Ang kamay na sanay sa lupa, pawis, at hirap.
“Ma…” mahina niyang sabi, nangingilid ang luha,
“’Yan po ba ang damit na suot ninyo noong ipinanganak ninyo si Marco?”
Natigilan ako.
“Paano mo nalaman?” bulong ko.
Ngumiti siya.
“Ikinuwento po ni Marco…”
“Sabi niya, kapag gusto niyang maalala kung gaano siya kamahal ng nanay niya, iniisip niya kayo — nakasuot ng damit na ‘yan… hawak siya habang nasasaktan pero nakangiti pa rin.”
Tahimik ang buong simbahan.
“Ma,” baka-luha niyang dagdag,
“huwag na huwag ninyong palitan ’yan.”
“Wala pong mas maganda sa damit na iyan, dahil iyan ang simbolo ng lahat ng sakripisyo para sa lalaking mahal ko.”
Niyakap niya ako — mahigpit.
Sa gitna ng lahat.
At doon ko narinig ang mahinang hinga ng anak ko.
Lumapit si Marco, pinunasan ang mga luha ko.
“Ma,” bulong niya,
“salamat sa berdeng damit…”
“Tuwing nakikita ko ’yan, naaalala ko na walang mas magandang kulay kaysa sa kulay ng pagmamahal mo.”
ANG PAGBABAGO NG TINGIN NG LAHAT
Pagkatapos ng seremonya, lumapit sa akin ang mga tao.
Ngunit hindi na para manghusga.
“Kayo pala ang pinakamaganda sa simbahan, Nanay…”
“Bagay sa inyo ang kulay berde… parang kulay ng buhay.”
At sa reception, may isang sandaling hindi makalimutan ng lahat.
Humawak ng mikropono si Lara.
“Ngayong araw, gusto kong ipakilala ang babaeng dapat nating hangaan.”
“Hindi siya naka-designer gown, pero kung may dahilan kung bakit minahal ko ang lalaking katabi ko, dahil siya ang nagpalaki nito.”
“Kung may babaeng gusto kong tularan bilang asawa, iyon ay ang puso ni Nanay Teresa.”
Tumayo ang lahat.
Pumalakpak.
Umiiyak ako sa gitna ng bulwagan.
At sa unang pagkakataon…
hindi ko na ikinahiya ang lumang berdeng damit.
Dahil sa araw na iyon —
iyon ang pinakamahal at pinakamaganda kong kasuotan.
ARAL NG KWENTO
Hindi nasusukat sa presyo o tatak ang tunay na ganda.
Ang totoong kagandahan ay nasa kwento ng bawat tahi —
sa pawis, sakripisyo, at pagmamahal na hindi kailanman humingi ng kapalit.
Ang isang ina, kahit ano pa ang suot, ay palaging maganda.
Dahil sa bawat hibla ng tela, may kasamang alaalang buhay.
At kung may kulay ang pagmamahal ng isang ina…
hindi iyon ginto, hindi puti, hindi pula —
kundi berde —
kulay ng buhay na patuloy na nagbibigay kahit pagod na.
