“DALAWANG BUWAN PA LANG MULA NANG ILIBING KO ANG ANAK KONG LALAKI — NANG MAY BIGLA ANG KUMATOK SA PINTO: ANG MANUGANG KONG BABAENG MAY DALANG IBANG LALAKI. HINDI NIYA INAASAHAN ANG SUNOD KONG GINAWA.”
Ako si Rosa, 58 anyos.
Isang ina.
Isang biyuda.
At dalawang buwan pa lang ang nakaraan simula nang nalagutan ng hininga ang nag-iisa kong anak — si Adrian.
Mabait siyang bata.
Masipag.
Laging may ngiti.
At nang magkaroon siya ng asawa, si Liza, mas lalo pa siyang naging masaya.
Sila ang dahilan kung bakit nanatili akong matatag kahit mag-isa na ako sa buhay.
Pero isang aksidenteng sasakyan ang kumitil sa buhay ng anak ko.
Isang gabi lang —
isang gabi lang ang pagitan ng saya at pagkawala.
At mula noon,
ang bahay ko ay naging libingan ng katahimikan.
Ang sala ay hindi na masaya.
Ang kusina ay hindi na amoy pagkain.
Ang mga umaga ko ay parang gabi na hindi natatapos.
Sa gitna ng lahat, may isang tao akong inaalagaan pa rin —
ang manugang kong si Liza, 26 anyos.
Maganda, mabait, mahiyain, at lubhang wasak nang mamatay ang asawa niya.
Kaya noong unang buwan, halos araw-araw siyang umiiyak sa balikat ko.
PERO PAGKATAPOS NG DALAWANG BUWAN… NAGBAGO SIYA
Bigla siyang hindi na dumadalaw.
Hindi nagme-message.
Hindi tumatawag.
Para bang naglaho matapos ang libing.
Akala ko okay lang —
baka dumadaan pa siya sa proseso ng paghilom.
Hanggang isang hapon,
may kumatok sa pintuan.
Binuksan ko.
At ang nakita ko?
Si Liza.
Nakahawak sa braso ng isang lalaking hindi ko kilala.
Nakasuot pang-party dress.
At naka-makeup na parang pupunta sa bar.
Bumuka ang bibig ko ngunit walang lumabas na salita.
Si Liza ang unang nagsalita.
“Ma… pasensya na po kung ngayon lang ako nakadalaw.
May ipapakilala po sana ako.”
Umangat ang tingin niya sa lalaking kasama niya.
“Ito po si Marco… boyfriend ko.”
Parang nabingi ako.
Hindi ako agad nakagalaw.
Hindi ako agad nakapagsalita.
Dalawang buwan lang ang nakalipas.
Dalawang buwan mula nang ilibing ko ang anak ko —
ang asawa niya.
At ngayon…
may bago na siya?
ANG SANDALING GUSTO KONG SUMIGAW PERO NAGTILI LANG ANG PUSO KO
Hinila ko ang hangin sa ilong ko.
Pinilit kong ngumiti, kahit ramdam ko ang pagkabiyak ng puso ko.
Hindi ako nagalit.
Hindi ako sumigaw.
Hindi ako pumatol.
Ang ginawa ko?
Tumalikod ako nang marahan, pumasok sa loob ng bahay, at iniwan silang dalawa sa pintuan.
Narinig ko si Liza na nagulat.
“Ma? Ma, galit po ba kayo?”
Hindi ako sumagot.
Dumiretso ako sa kwarto ng anak ko —
yung kwarto na hindi ko pa rin mabuksan sa loob ng dalawang buwan.
Dahan-dahan kong pinihit ang doorknob.
Ngunit hindi ako pumasok.
Tinignan ko lang ang loob mula sa maliit na awang:
Ang kumot niyang hindi nakatiklop.
Ang libro niyang nasa bedside table.
Ang sapatos niyang nakatabi pa rin sa sahig.
Ang picture frame naming dalawa na nasa gilid.
At sa unang pagkakataon,
na-realize ko:
Hindi ko mabubura ang anak ko… pero hindi ko rin pwedeng ikulong ang buhay ng manugang ko.
Lumabas ako ulit.
Nakita kong parang hindi alam ni Liza kung aalis o pasok,
habang ang lalaki naman ay biblibo sa kaba.
Huminga ako nang malalim.
Lumapit ako sa kanila.
ANG LINYANG HINDI NILA INAASAHAN NA LALABAS SA BIBIG KO
Sa halip na bigwas o sermon,
ito ang sinabi ko:
“Liza… anak…
hindi ako galit.
Hindi ko inaangkin ang buhay mo.
Pero may isang bagay lang akong tanong…
Handa ka na ba talagang mahalin ulit,
o ginagamit mo lang ang ibang tao para takasan ang sakit?”
Napakurap si Liza.
Biglang tumulo ang luha niya.
Napaluhod siya sa harap ko.
“Ma… akala ko galit kayo.
Akala ko iisipin ninyo na masama akong tao.
Pero Ma…
nasasaktan pa rin ako.
Araw-araw.
Ayoko nang umiyak mag-isa.
Ayoko nang matulog na walang kasama.”
Lumapit ang lalaki, si Marco, at sinabi:
“Ma’am… pareho po kaming wasak.
Ako rin po may pinagdaanan…
Nagkakilala kami dahil pareho naming hindi alam paano mabuhay.”
At doon ako nalugmok.
Doon ko nakita:
Hindi sila nagloloko.
Hindi sila nagmamadali.
Pareho silang naghahanap ng paghinga.
Parehong naghahanap ng ilaw sa gitna ng dilim.
Lumapit ako sa kanila.
Hinawakan ko ang balikat ni Liza.
At sa unang pagkakataon mula nang mamatay ang anak ko —
umiyak ako sa harap niya.
“Anak…
hindi ako Diyos para humusga.
Hindi ako tao para ikulong ang puso mo.
Pero sana…
siguraduhin mong hindi mo tinatakasan ang alaala ng anak ko.
Siguraduhin mong hindi mo tinatakasan ang sarili mo.”
Niyakap niya ako.
Mahigpit.
Parang gustong ibuhos lahat ng sugat na tinatago niya.
ANG PAGPAPALAYA
Hindi ko pinatuloy ang lalaki.
Hindi dahil galit ako —
kundi dahil gusto kong kausapin muna si Liza.
Sa loob ng sala,
nakaupo kami, magkatabi, hawak kamay.
Nagkuwento siya.
Nangilid ang luha.
Nanginginig ang boses.
“Ma…
araw-araw kong nararamdaman na hindi ako sapat kay Adrian.
Kaya siguro gusto kong may bagong magsabi na mahal ako.”
Saglit akong tumingin sa sahig.
Pumikit.
Pagmulat ko—
“Anak… hindi mo kailangang may bagong magmahal para maging buo ka.
Hindi mo kailangang palitan ang anak ko…
para mabuhay ka ulit.”
At doon siya tuluyang bumulwak ang iyak.
ANG ARAL NA HINDI MALILIMUTAN
Kinabukasan, nagtext si Liza:
“Ma… hindi ko muna sasamahan si Marco.
Kailangan ko munang mahalin ang sarili ko.
Kailangan ko munang paghilumin ang sugat ko.
Salamat po…
dahil hindi niyo ako ginisa sa apoy.
Tinuruan niyo akong huminga muli.”
At doon ko naramdaman ang kapayapaan.
Hindi ko nabawi ang anak ko.
Pero nabawi ko ang isang espiritung muntik nang mawala —
ang manugang kong anak-anakan.
ARAL NG KWENTO
• Hindi lahat ng tao na mabilis mag-move on ay masama —
minsang naghahanap lang sila ng hangin sa gitna ng pagkakalunod.
• Hindi lahat ng pag-ibig na mabilis dumarating ay pagmamadali —
minsan, ito ay panakip-sugat.
• At minsan…
ang pinakamabuting gawin ay hindi ang magalit, kundi ang maging tahanan habang naghihilom ang iba.
