SUNDALO, DUMAAN SA LAHAT NG PAGSUBOK PARA MASIGURADO ANG KATARUNGAN NI LOLO PEDRING!

BAYANI SA SAN MATEO: SUNDALO, DUMAAN SA LAHAT NG PAGSUBOK PARA MASIGURADO ANG KATARUNGAN NI LOLO PEDRING!

Ako si Sgt. Samuel “Sam” Ramirez, 32, sundalo ng Philippine Army, at uuwi sana ako noon sa San Mateo, Rizal para lang sa isang maikling bakasyon. Tatlong araw lang ang pinayagan ng command—akala ko’y simpleng pahinga, simpleng pagbisita sa nanay ko, simpleng pag-inom ng kape sa lumang tindahan sa kanto.

Hindi ko inakala na pagdating ko, may mas malalim na laban palang naghihintay—hindi sa bundok, hindi sa giyera, kundi sa mismong barangay na kinalakihan ko.

At ang dahilan nito?

Isang matandang lalaki na halos hindi ko nakilala sa una: si Lolo Pedring.

---

ANG LOLO NA PINAGKALIMUTAN NG BAYAN

Si Pedro “Pedring” Balcona, 79, dating karpintero, dating tanod, at dating kilalang “Tatay ng barangay.” Siya ang laging unang tutulong kapag may baha, unang magbabantay kapag may sunog, unang nag-aabot ng kape sa mga pulis at volunteer sa gabi.

Pero nang tumanda, nang lumabo ang mata, nang manghina ang tuhod—unti-unti siyang naging anino.

Nabalitaan ko na lang na:

• Iniwan na siya ng anak;
• Kinuha ang lupa at ipinagbili;
• At ngayon ay nakatira sa isang lumang kubo sa bakanteng lote, nag-iisa, may sugat sa binti, at halos walang makain.

Pero hindi ’yon ang pinakamasama.

“Sam,” sabi ng tinderong si Mang Rudy, “may nang-aapi kay Tatay Pedring. Pero walang nagsasalita.”

Napakunot ang noo ko.

“Sino?”

“’Yung grupo ni Gary… ’yung siga rito sa barangay. Ginagamit daw si Lolo para magpirma ng papeles. Niloloko. Baka ma-disgrasya pa.”

Pumintig ang dugo ko. Alam ko ang itsura ng ganitong mga kwento: pang-aapi sa mahina, pangingikil, pandaraya.

At kung may taong ayaw na ayaw ko na inaabuso… iyon ang matatanda.

---

ANG UNANG PAGKIKITA

Kinabukasan, dala ang supot ng pagkain, dumiretso ako sa lumang lote na tinutukoy ni Mang Rudy.

Pagbukas ko ng pinto, parang tinamaan ako ng malamig na hangin ng lungkot.

Isang matandang lalaki, payat, balingkinitan, may tuyong dugo sa tuhod, naka-upo sa lumang papag—nakatingin lang sa malayo.

“Lolo Pedring?” tanong ko.

Dahan-dahan siyang lumingon. Mawala-luha ang mata niya, parang may kinikimkim na dekada ng takot.

“Sam? Anak ni Dely? Ang laki mo na… Naku, pasensya ka na, wala akong maihahain…”

Lumapit ako at mabilis ko siyang inalalayan.

“Lo, pagkain po ’to. Kain po muna tayo.”

Habang kumakain siya, nanginginig ang mga daliri. Hindi dahil sa gutom lang—kundi dahil may kinatatakutan.

“Lo… may nangyayari po ba?” tanong ko.

Umiling siya, pero pumatak ang luha niya.

“Sam… kukunin nila ang lupa ko. Pinipirma nila ako. Sabi nila may utang daw ako. Pero wala naman… a-anong gagawin ko? Wala akong lakas… wala akong pamilya…”

Tumayo ako. Sa dibdib ko, may apoy na matagal nang nakapahinga—umaalab na muli.

“Lo, hindi kita pababayaan.”

---

ANG UNANG BANTA

Kinagabihan, habang nagkukumpuni ako ng sirang pinto sa kubo ni Lolo, may tatlong lalaking dumating. Mga mukhang siga. Mga noo na puno ng pagmamalaki. At sa gitna, si Gary, ang kinatatakutan sa barangay. Dati ko siyang kalaro noong bata. Pero ngayon, mukha na siyang ahas.

“Oh, sino ka? Bakit nandito ka?” tanong niya.

“Sgt. Ramirez,” sagot ko, diretsahan. “Anak ni Dely.”

Napaatras siya ng bahagya, pero ngumiti.

“Nagbalik sundalo ah. Pero pakialam mo dito? May usapan kami ni Tatay Pedring.”

Bumuga siya ng usok sa mukha ko—pero hindi ako umurong.

“Anong klaseng usapan?” malamig kong tanong.

“Tsk. Hindi mo na kailangan malaman. Basta pipirma si Tatay. Bukas. May utang siya sa amin—tatlong daan libo.”

“Tatlong daan libo?” tumaas ang kilay ko. “Kahit buong buhay niya kumayod, hindi siya magkakautang nang ganyan.”

Kinagat ni Gary ang dila niya, halatang nabuking.

“Aba, bastos ka na ah,” aniya. “Hindi dito sundalo-sundalo mo. Dito, kami nasusunod.”

Lumapit siya at itinukod ang daliri sa dibdib ko.

“Pag umalis ka dito, sundalo ka. Pero pag nandito ka? Isa ka lang—”

Hindi ko na hinayaang matapos. Hinawakan ko ang daliri niya, binaluktot nang marahan hanggang mapaluhod siya.

“Isang mamamayang may karapatan naipagtanggol ang mga inaapi. At isang anak ng bayan na hindi papayag sa pang-aabuso.”

Pagbitaw ko, nagsitakbuhan ang mga kasama niya. Si Gary, halos mapaluhod sa takot.

“Babalikan ka namin! Hindi matatapos ito!”

Hindi ako tumugon. Tinalikuran ko siya at isinara ko ang pinto ng kubo.

Sa likod ko, narinig ko ang boses ni Lolo Pedring.

“Sam… baka maghiganti sila… ayaw kong madamay ka…”

Umupo ako sa tabi niya.

“Lo, mas delikado kung mananahimik tayo.”

---

PAGTATANONG, PAGTUTURO AT PAGLALAKAS

Sa sumunod na tatlong araw, hindi ako nagpahinga:

• Pinakain ko si Lolo.
• Nilinis ang sugat niya.
• Dinala ko sa health center.
• Hiningi ko ang lumang papeles niya.

Dito ko nakita ang malinaw na ebidensya:

PEKE ang papeles na pinapapirma sa kanya.
PEKE ang utang.
AT PEKE ang pirma.

Isa itong malaking scam. At si Lolo ang target.

Kaya pumunta ako sa barangay—pero wala. Tahimik. Takot.

Pumunta ako sa pulisya—pero hindi kumikilos.

Sabi ng isa: “Kilalang pamilya ’yan. May kapit. Mahirap galawin.”

At doon ako napangiti. Isang mapait na ngiti.

“Wala kayong gagalawin,” sabi ko. “Ako ang gagalaw.”

---

ANG NIGHT RAID NA HINDI INASAHAN

Alas-diyes ng gabi. Tahimik ang baryo. Tila lahat ay natutulog.

Pero hindi ako.

At hindi rin sila.

Mula sa malayo, narinig ko ang ugong ng motorsiklo. Tatlo… lima… pito.

Sila na.

Bumaba sila, armado ng itak at kahoy.

“Sam! Lumabas ka diyan! Ibigay mo sa amin ang matanda, at baka may awa pa kami!”

Lumuhod si Lolo sa loob, nanginginig.

“Huwag kang lalabas, Sam… papatayin ka nila…”

Huminga ako nang malalim. Isinara ko ang ilaw, at kinuha ang dating helmet ko at lumang combat vest.

“Lo,” sabi ko habang hinahawakan ang balikat niya, “hindi ako aalis. Basta manatili ka rito.”

At lumabas ako, walang dalang kahit anong sandata.

Nagulat si Gary.

“Ang tapang mo ah! Sige—”

Pero bago pa sila makalapit, nagsalita ako:

“LIVE STREAM kayo ngayon.”

Nangatog ang tuhod nila. Inangat ko ang telepono kong nasa video mode.

“Naka-send na sa Army HQ ang location ko,” sabi ko. “At naka-LIVE sa group ng mga sundalo at sa apat na police pages sa Rizal.”

Dahan-dahang umatras ang ilan sa kanila.

Si Gary, galit pero takot.

“Hindi ka namin uurungan—”

Maya-maya, may malakas na busina.

Patrol car.
Dalawa.
Tatlo.

Sa likod, dumating ang Army vehicle—mga kasama ko sa battalion, sumugod ang lima.

“Sir Sam!” sigaw nila. “Tinawag kami ni Kapitan!”

Napatda ang mga siga.

At doon bumagsak ang balikat ni Gary.

Sunod-sunod ang posas na kumalansing. Inaresto silang lahat.

Estafa. Harassment. Attempted murder. Fraud. Elder abuse.

Siksik sila sa mobile.

Tahimik ang paligid.

Niyakap ako ni Lolo Pedring habang tumutulo ang luha.

“Sam… anak… salamat… akala ko tapos na ang buhay ko…”

Umiling ako.

“Lo, hindi kayo nag-iisa. Hindi habang may mga taong handang lumaban para sa tama.”

---

EPILOGO: ANG TUNAY NA KATARUNGAN

Naging malaking usapan sa buong San Mateo ang pangyayari.
Nag-viral ang video.
Umepekto.
Kumilos ang pulisya.
Tinanggal ang mga opisyal na bulag at bingi sa reklamo ni Lolo.

At ang lupa, ang bahay, at ang karapatan ni Lolo Pedring?
Ipinabalik.

Sa tulong ng Army Legal Office, naging mabilis ang kaso.

Ngayon, si Lolo Pedring ay nakatira sa maayos na bahay na itinayo ng mga sundalo at kapitbahay.

“Sam,” sabi niya minsan habang nagpapahinga kami sa ilalim ng punong mangga, “kung may anak lang ako na tulad mo… hindi sana ako napabayaan.”

Ngumiti ako.

“Lo… hindi mo na kailangan ng anak. Kasi mula ngayon… kami na po ang pamilya mo.”

Humawak siya sa kamay ko.

“Salamat, anak. Bayani ka ng bayan… at bayani mo ako.”

At sa Sand Mateo, kumalat ang bagong tawag sa akin—

“Ang Sundalong Nagligtas kay Lolo.”

Pero para sa akin, isa lang ang totoo:

Ang tunay na bayani ay hindi ako—kundi ang matandang hindi sumuko sa pag-asa.