NAHIHIYA AKONG PUMUNTA SA KASAL NG ANAK KO DAHIL LUMA ANG DAMIT KO

---

“NAHIHIYA AKONG PUMUNTA SA KASAL NG ANAK KO DAHIL LUMA ANG DAMIT KO — PERO NANG ISINUOT KO ANG BERDENG BESTIDA, ANG REAKSYON NG NOBYA NG ANAK KO ANG NAGPATAHIMIK SA BUONG HALL.”

Ako si Aling Marites, 58 anyos — labandera, ina, at tatay-tatayan sa anak kong si Paulo.
Tatlong dekada akong nagbanat ng buto para buhayin siya.
At ngayong ikakasal na siya… ako ang pinakanatatakot.

Hindi dahil sa reception.
Hindi dahil sa bisita.
Kundi dahil…

isa lang ang damit ko.

Isang lumang berdeng bestida na sampung taon nang paulit-ulit kong sinusuot sa lahat ng mahalagang araw sa buhay ng anak ko.

Graduation niya.
Unang trabaho.
Birthday niya.

At ngayon… kasal niya.

Pero ngayong araw, habang hawak ko ito, halos hindi na ako makahinga sa hiya.

May kupas na.
May sira sa laylayan.
May sinulid na nakalawit.

Gusto kong pumunta.
Gusto kong makita ang anak ko sa altar.
Pero ayaw kong mapahiya siya…

Habang nakaupo ako sa gilid ng kama, nakalaylay ang damit sa kandungan ko, at tumutulo na ang luha ko.

---

ANG TAWAG NA NAGBAGSAK SA PAG-AALINLANGAN KO

Tumunog ang cellphone ko — si Paulo.

│ “Ma, paalis na kami. Dapat nasa venue na kayo pagdating namin ha.”
“Anak… hindi pa ako sigurado kung—”
│ “Ma? Bakit po?”
“Anak… ito lang kasi ang damit ko…”
│ “Ma… please. Hindi ko kakayanin kung wala kayo.”

At doon ako bumigay.

---

ANG PAGPASOK KO SA ENGGRANDENG VENUE

Pagdating ko sa garden hall…

Parang gusto ko nang tumakbo pauwi.

Lahat naka-gown.
Lahat naka-mamahaling alahas.
Ako lang ang naka-lumang bestida mula ukay-ukay.

May dalawang babaeng nasa gilid ang nagbulungan.

“Siguro taga-kusina.”
“Hindi bagay sa kasal.”
“Bakit pinapasok ‘yan?”

Kinuyom ko ang palad ko.

Pero bago ako makaikot, may boses na tumawag:

│ “Nanay Marites?”

Si Lia, ang mapapangasawa ng anak ko.

Maganda, elegante — parang diwata.

Pero ang mata…
ang mata niya ay puno ng lambing.

“Nak… pasensiya na kung—”

Pero hindi ko natapos.

Hinawakan niya ang kamay ko.

---

ANG SANDALING PINATAHIMIK ANG BUONG SILID

│ “Nay… alam niyo pong umiiyak ako noong una kong makita ang litrato ninyo ni Paulo?”

Kinuha niya ang lumang litrato mula sa wallet niya.

Ako at si Paulo — noong 10 years old siya.
Suot ko ang pareho mismong berdeng bestida.

│ “Sabi ni Paulo sa’kin… ‘Lia, kapag nakikita ko ang berdeng bestida ni Mama, naaalala ko kung gaano niya ako kamahal.’”

Tumigil ang buong venue.

May napahawak sa dibdib.
May napaluha.
May napayuko.

Nagpatuloy si Lia:

│ “Nay… kaya please… huwag kayong mahiya. ‘Yan ang pinakamagandang bestida dito.”

Napasapo ako sa bibig ko.
Hindi ako makapaniwala.

Pagkatapos ng ilang segundo… may humawak sa balikat ko.

Si Paulo.

---

ANG YAKAP NG ANAK KO

│ “Ma… bakit hindi niyo sinabi? Nahihiya po kayo?”

Huminga ako nang malalim.

“Anak… ayaw kong mapahiya ka.”

Niyakap niya ako — hindi mahina, hindi mabilis — kundi yakap ng anak na punô ng pasasalamat.

│ “Ma… ikaw ang pinakamaganda dito. Dahil ikaw ang dahilan kung bakit ako tumayo sa altar ngayon.”

Umiyak na ako.
Hindi ko na kinaya.

Pagkatapos ay lumapit si Lia, hinawakan ang laylayan ng bestida ko…

At huminga nang malalim bago nagsalita:

│ “Nay… hindi ko papayagang baguhin niyo ‘to. Ito ang bestida ng pagmamahal. Ito ang bestida ng sakripisyo. Ito ang bestida ng bawat tagumpay ni Paulo. Kaya ngayong araw… ito ang reina ng kasalang ito.”

At doon nagpalakpakan ang buong venue.

Hindi dahil maganda ako.
Hindi dahil sosyal ang suot ko.

Kundi dahil nakita nila —
ang tunay na kagandahan…
ay hindi nasa tela,
kundi nasa mga taong nagsuot nito habang lumalaban para sa anak nila.

---

ARAL NG BUHAY

Ang lumang bestida ko?
Simbolo ng hirap.
Simbolo ng sakripisyo.
Simbolo ng pag-ibig ng isang ina.

At ngayong araw…
hindi ito basta lumang tela.

Ito ang korona ng isang inang nagmahal nang walang kapalit.