ANG LALAKENG HINDI IMBITADO SA KASAL

“ANG LALAKENG HINDI IMBITADO SA KASAL — PERO NANG MAKITA NG GROOM ANG MATANDANG LUMUHOD SA LIKOD NG SIMBAHAN… NAGLAHO ANG NGITI NIYA.”

Ako si Jonas, 29 anyos.
Ngayong araw, ikakasal na ako — sa babaeng pinakamamahal ko, si Mira.
Punô ng bisita ang simbahan, magagarang damit, mamahaling dekorasyon.
Ito na ang araw na dapat masaya lang ako…

Pero may isang taong wala sa listahan ng imbitasyon —
ang taong pinangakuan kong hindi ko na kailanman kakausapin.

Ang tatay ko.

Lumaki akong ulila — hindi dahil namatay siya,
kundi dahil iniwan niya kami nang anim na taon ako.
Iniwan niya si Mama.
Iniwan niya ako.
At sa loob ng dalawang dekada,
ni minsan… hindi siya nagpadala, tumawag, o nagtanong kung buhay pa ba kami.

Kaya nang nalaman kong nasa Maynila siya,
sinabi ko sa wedding coordinator:

“Kung dumating ang tatay ko… huwag n’yo siyang papasukin.”

Hindi ko gustong sirain niya ang araw ko.

Hindi ko gustong makita siyang muli.

Hindi ko gustong maalala kung paano niya winasak ang pagkabata ko.

---

ANG PAGPASOK NG MGA PANGARAP

Habang naglalakad ako papasok sa aisle,
nakangiti si Mama, umiiyak si Mira,
at ang lahat masaya.

Ito na ang pinakamasayang araw sa buhay ko.

Pero nang lumingon ako sa gilid,
may nakita akong matandang lalaki sa pinakahuling upuan sa likod.

Nakaputing polo pero luma.
Nakasandalyas.
Nanginginig ang kamay.
Nakatayo sa sulok — parang nag-aalangan.

At nang tumama ang mata namin…
para akong umakyat sa bangin.

Tatay ko.

Napasigaw ang puso ko:
“Ano’ng ginagawa niya dito?!”

Ang coordinator agad lumapit sa akin, pabulong:

│ “Sir… hindi po namin siya pinapasok. Pero nagmakaawa siyang kahit sa likod lang tumayo…”

Nagalit ako.
Nasaktan ako.
Nalito ako.

Pero hindi ko siya nilapitan.
Ayaw kong masira ang araw namin ni Mira.

---

ANG MOMENT NA NAGPAHINTO SA CEREMONY

Nang matapos ang vows, handa na ang lahat para sa pictorial.
Habang lumalabas kami ng simbahan, may narinig akong kaluskos.

Isang taong pamilyar na boses.

Isang pabulong na halos hindi ko marinig:

│ “Anak… sandali lang…”

Tumigil ako.
Nanigas.

Paglingon ko —
ang tatay ko, nakaluhod sa likod ng simbahan.

Hindi dahil nagdasal.
Hindi dahil nagpipilit.

Nakaluhod siya dahil kinuhanan niya ako ng litrato gamit ang lumang cellphone
— nanginginig ang kamay pero pilit na pinipindot ang camera.

At habang kumukuha siya,
nakita ko ang luha na tumulo sa pisngi niya.

Para akong sinuntok sa dibdib.

---

ANG LINYANG HINDI KO INAASAHAN MULA SA KANYA

Lumapit ako, mabigat ang hakbang.

“Tay… bakit ka nandito?”

Napatigil siya.
Tinago ang cellphone sa likod.
Umiling.
At doon siya umiyak — hindi iyak ng lasing o kawawa,
kundi iyak ng isang taong… nagsisisi.

│ “Anak… patawad…”
│ “Hindi ako lumapit para humingi ng kahit ano… dumating lang ako para makita kong masaya ka.”
│ “Tagal kong inantay na makita kang nakatayo bilang lalaki… kahit mula sa malayo lang.”

Tumulo ang luha ko.
Ayaw ko.
Pero hindi ko napigilan.

“Bakit ngayon ka pa bumalik?”

Umiling siya, sinusubukan ang boses na nanginginig:

│ “May sakit na ako, anak… malala.”
│ “At bago ako mawala… gusto kong makita ang anak kong naging mabuting tao kahit wala ako.”

Napalunok ako.
Para akong bata na naiwan sa ulan ulit.

---

ANG REAKSYON NI MIRA

Lumapit si Mira, hinawakan ang kamay ko.

“Tara, kausapin mo siya.”

“Pero Mira… iniwan niya kami. Sinaktan niya si Mama.”

Tumango siya:

│ “Oo, pero hindi ka niya sinaktan ngayon.”
│ “At minsan… kailangan nating ibigay ang kapayapaan hindi dahil deserve nila — kundi dahil deserve mo.”

Tumulo ang luha ko.

Inabot ko ang braso ng tatay ko…
na parang ilang dekada nang naghintay ng hawak na iyon.

At nang tumayo siya,
parang tumayo rin ang buong puso ko.

“Tay… salamat sa pagpunta.”

Napasandal siya sa akin, humahagulgol:

│ “Salamat anak… kahit hindi mo ako kailangan… ikaw ang huling gusto kong makita bago ako tuluyang matahimik.”

---

ANG ARAL NA NAGPAPASHARE SA LAHAT

Hindi ko siya niyakap para burahin ang kahapon.
Ni hindi ko siya pinatawad bigla.

Pero binuksan ko ang bintana ng puso ko nang kaunti.

At minsan…

iyon ang sapat para gumaan ang kaluluwa.

Tumanda ako ngayong araw, hindi dahil ikinasal ako —
kundi dahil natutunan ko:

Mahirap patawarin ang taong sumira sa’yo.
Pero mas mabigat mabuhay nang may dalang galit na hindi mo na kailangan.

At ang tatay ko?
Hindi siya naging mabuting ama.
Pero naging huling saksi siya
sa araw na ginusto niyang makita ako —
hindi bilang batang iniwan niya…

kundi bilang lalaking naging ako kahit wala siya.